Η Αρχιραββινεία

Η εβραϊκή παρουσία στην Κύπρο χρονολογείται από τον 2ο αι. π.Χ., με έναν σημαντικό αριθμό Εβραίων να έχει καταγραφεί στο νησί. Με την πάροδο των αιώνων, οι Εβραίοι της Κύπρου ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς με άλλες θρησκευτικές ομάδες και είχαν επιτύχει προνομιακή μεταχείριση εκ μέρους των εκάστοτε κυρίαρχων του νησιού.

 

Κατά την Οθωμανική περίοδο (1571-1878), η εβραϊκή κοινότητα της Κύπρου εμπλουτίσθηκε με την έλευση των Σεφαραδιτών Εβραίων που εγκαθίσταντο στο νησί από άλλες επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποίαν είχαν διαφύγει αφού εξορίσθηκαν από την Ισπανία το 1492. Η Αμμόχωστος κατέστη το επίκεντρο της εβραϊκής κοινότητας στην Κύπρο της Οθωμανικής περιόδου.

 

Όταν τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Κύπρος αποτέλεσε σημαντικό προορισμό για τους Εβραίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, στην προσπάθειά τους να εγκατασταθούν στην Γη του Ισραήλ. Χιλιάδες επιζώντες και πρόσφυγες που ήθελαν να ξανακτίσουν τη ζωή τους στο Ισραήλ, βρέθηκαν έγκλειστοι στην Κύπρο, στα στρατόπεδα κράτησης που λειτουργούσαν από τις αποικιοκρατικές αρχές της Βρετανίας, η οποία, την ίδια περίοδο, διοικούσε και την Γη του Ισραήλ.

 

Τα στρατόπεδα κράτησης βρίσκονταν στις περιοχές Καράολος, Δεκέλεια και Ξυλοτύμπου. Ο συνολικός αριθμός των Εβραίων που κρατήθηκαν στα βρετανικά στρατόπεδα κατά την τριετία 1946-1949 ανήλθε στις 52.384. Στα στρατόπεδα κατεγράφησαν και 2.000 γεννήσεις. Η Εβραίοι πρόσφυγες καθοδηγούνταν πνευματικά από τον Αρχιραββίνο των στρατοπέδων, Yehoshua Mendel Ehrenberg, ο οποίος είχε επιφορτισθεί να καλύπτει όλες τις θρησκευτικές και πνευματικές ανάγκες των κρατουμένων. Παρά τις αντίξοες συνθήκες διαβίωσης μέσα στα στρατόπεδα κράτησης, οι κρατούμενοι είχαν δημιουργήσει σχολεία, είχαν φροντίσει να τηρούν την παραδοσιακή μέθοδο σφαγής («Σχιτά»), να τελούν περιτομές («Μπριτ-Μιλά»), να τηρούν τους θρησκευτικούς διαιτητικούς κανόνες («Κασρούτ»), να λειτουργούν συναγωγές, να διοργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις και να εκδίδουν δική τους εφημερίδα.

 

Η κράτηση των Εβραίων προσφύγων στην Κύπρο προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης, κινητοποιώντας πολλούς φορείς ανά τον κόσμο να επιδιώξουν την απελευθέρωσή τους από τα στρατόπεδα και την μόνιμη μετεγκατάστασή τους στο Ισραήλ. Η κυβέρνηση της Βρετανίας εν τέλει υποχώρησε και στις 10 Φεβρουαρίου 1949 απελευθερώθηκε ο τελευταίος κρατούμενος και τα στρατόπεδα κράτησης της Κύπρου έκλεισαν.

 

Σήμερα, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Κύπρο αυξάνεται γρήγορα, αριθμώντας περίπου τις 3.000 οικογένειες το έτος 2023.

 

Χάρη στην ίδρυση της Αρχιραββινείας Κύπρου το 2003, δημιουργήθηκαν νέες συναγωγές, αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η δυνατότητα διακίνησης πιστοποιημένων εδώδιμων Κόσερ προϊόντων, και παράλληλα αυξάνεται ο αριθμός των Εβραίων που επιλέγουν να μετοικήσουν και να εγκατασταθούν μόνιμα στην Κύπρο, ερχόμενοι από το Ισραήλ και τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.

 

Ο Αρχιραββίνος Yehoshua Mendel Ehrenberg

 

Υπογραφή και σφραγίδα του Αρχιραββίνου Ehrenberg

 

Επιστολή του έτους 1916 που πιστοποιεί ότι η Εβραϊκή Κοινότητα της Κύπρου παρέλαβε ποσότητες της «Ματσά» (δηλαδή του παραδοσιακού άζυμου που καταναλώνεται καθ’ όλη την περίοδο του Εβραϊκού Πάσχα), και κρασί ειδικά συσκευασμένο για το Εβραϊκό Πάσχα (Κρατικά Αρχεία Κύπρου)

 

Επιστολή του έτους 1885 σχετικά με παροχή κυβερνητικής  βοήθειας προς το Εβραϊκό Σχολείο Λάρνακας (Κρατικά Αρχεία Κύπρου)

Εβραϊκά αρχαιολογικά ευρήματα του 3ου και 4ου π.Χ. αιώνα, που αποκαλύφθησαν σε ανασκαφές στην Κύπρο (Κυπριακό Μουσείο)